منظور از فیلتر کننده اشعه UV (فرابنفش)چیست؟

اشعه ماوراء بنفش (UV) که از نور خورشید به زمین می‌رسد، می‌تواند به چشم‌ها آسیب‌های جدی وارد کند. اثرات مخرب این اشعه شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و حتی سرطان پوست اطراف چشم‌هاست. یکی از راه‌های موثر برای جلوگیری از این آسیب‌ها، استفاده از عینک‌های آفتابی با فیلتر UV است. این فیلترها مانع از عبور اشعه مضر به چشم می‌شوند و سلامت چشم‌ها را حفظ می‌کنند. در این مقاله جردن اپتیک، به توضیح فیلتر UV، اهمیت آن در عینک‌های آفتابی، و نحوه انتخاب عینک مناسب خواهیم پرداخت تا بتوانید بهترین محافظت را برای چشم‌هایتان فراهم کنید.

فیلتر UV چیست؟

فیلتر UV یک لایه محافظتی است که برای جلوگیری از ورود اشعه‌های Ultraviolet (UV) به چشم یا سطوح حساس طراحی شده است. این اشعه‌ها شامل سه نوع اصلی UVA، UVB و UVC هستند که هر کدام اثرات مخربی بر روی چشم و پوست دارند. UVA rays که طول موج بلندتری دارند، می‌توانند به لایه‌های عمیق‌تر چشم نفوذ کنند و باعث مشکلاتی مانند Cataract (آب مروارید) و پیری زودرس چشم شوند. UVB rays نیز با برخورد به سطح چشم و پوست، می‌توانند منجر به سوختگی و افزایش خطر Skin Cancer شوند.

فیلترهای UV، به ویژه UV400 filters، قادرند تا 100 درصد از اشعه‌های UV را مسدود کنند. این فیلترها عمدتاً در عینک‌های آفتابی و لنزهای طبی استفاده می‌شوند تا از آسیب‌های ناشی از نور خورشید به Retina و دیگر قسمت‌های حساس چشم جلوگیری کنند. استفاده از عینک‌های مجهز به این فیلتر به خصوص در مناطقی با تابش شدید نور خورشید ضروری است، زیرا می‌تواند از مشکلات چشمی جدی در آینده پیشگیری کند و سلامت چشم‌ها را در برابر خطرات UV محافظت کند.

انواع فیلتر UV 

انتخاب عینک آفتابی مناسب فراتر از زیبایی آن است؛ فیلترهای UV به شما کمک می‌کنند تا چشم‌هایتان را از اشعه‌های مضر خورشید محافظت کنید. انواع مختلفی از فیلترهای UV وجود دارد که هرکدام کارایی و مزایای خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی رایج‌ترین انواع فیلترهای UV شامل UV400، پلاریزه و چند نمونه دیگر می‌پردازیم.

۱. فیلتر UV400: محافظت کامل از اشعه‌های مضر

فیلتر UV400 یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین فیلترهای UV است که اشعه‌های مضر UVA، UVB و UVC با طول موج کمتر از 400 نانومتر را مسدود می‌کند. این فیلتر با مسدود کردن تقریباً 100 درصد اشعه‌های ماوراء بنفش، از مشکلات جدی چشمی مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا جلوگیری می‌کند. اگر عینک آفتابی با فیلتر UV400 را انتخاب کنید، می‌توانید از چشم‌هایتان در برابر بیشترین میزان اشعه‌های مضر خورشید محافظت کنید.

۲. فیلتر پلاریزه: وضوح بیشتر و کاهش انعکاس نور

فیلتر پلاریزه علاوه بر محافظت در برابر اشعه‌های UV، یکی از بهترین فیلترها برای کاهش انعکاس‌های مزاحم نور است. این فیلتر نورهای بازتاب‌شده از سطوح براق مانند آب، آسفالت یا شیشه را مسدود می‌کند و باعث وضوح بیشتر دید و کاهش خستگی چشم می‌شود. فیلتر پلاریزه انتخابی ایده‌آل برای افرادی است که در محیط‌های پرنور مانند دریا، کوهستان یا جاده‌های پرتردد فعالیت می‌کنند. این فیلتر همچنین به بهبود کنتراست و شفافیت دید کمک می‌کند.

۳. فیلتر UVB خاص

برخی عینک‌های آفتابی ممکن است به طور خاص تنها فیلتر UVB را داشته باشند. این فیلتر اشعه‌های UVB که بخش خطرناک‌تری از اشعه UV هستند و می‌توانند منجر به سوختگی سطحی چشم و آسیب به قرنیه شوند را مسدود می‌کند. با این حال، این نوع فیلتر کمتر رایج است و بهتر است عینکی را انتخاب کنید که محافظت کامل در برابر هر دو اشعه UVA و UVB داشته باشد.

۴. فیلتر فتوکرومیک (Photocromic): تغییر رنگ متناسب با نور

فیلتر فتوکرومیک که به عنوان لنزهای Transition نیز شناخته می‌شوند، به گونه‌ای طراحی شده است که با تغییر شدت نور محیط، میزان تیرگی یا روشنایی لنز را تغییر می‌دهند. این فیلترها در نور خورشید تیره‌تر می‌شوند و در محیط‌های کم‌نور یا داخلی، روشن‌تر می‌شوند. عینک‌های با فیلتر فتوکرومیک علاوه بر مسدود کردن اشعه‌های UV، نیاز به تعویض بین عینک‌های طبی و آفتابی را از بین می‌برند.

۵. فیلتر آینه‌ای (Mirrored Coating): محافظت در برابر نور شدید

فیلتر آینه‌ای یا Mirror Coating در واقع نوعی پوشش است که در سطح خارجی لنز عینک آفتابی قرار می‌گیرد و علاوه بر محافظت در برابر اشعه‌های UV، مقدار نوری که به چشم‌ها می‌رسد را کاهش می‌دهد. این فیلتر به خصوص در محیط‌های با نور شدید مانند بیابان یا دریا بسیار کاربرد دارد و می‌تواند به کاهش خستگی و آسیب چشم کمک کند. عینک‌های با فیلتر آینه‌ای معمولاً دارای طراحی‌های جذاب و مدرن هستند که به محبوبیت آن‌ها افزوده است.

۶. فیلتر گرادیان (Gradient Lens): راحتی در تغییر شرایط نوری

فیلتر گرادیان نوعی لنز با تغییر تدریجی تیرگی است که در قسمت بالای لنز تیره‌تر و در پایین لنز روشن‌تر است. این طراحی به کاربران اجازه می‌دهد تا همزمان با محافظت از چشم‌ها در برابر نور شدید خورشید، دید خوبی در کارهای نزدیک مانند خواندن یا استفاده از وسایل الکترونیکی داشته باشند. فیلتر گرادیان انتخاب مناسبی برای رانندگی یا فعالیت‌های روزمره در محیط‌های با نور متغیر است.

تأثیرات اشعه UV بر چشم‌ها و پوست: ضرورت استفاده از عینک‌های مجهز به فیلتر UV

اشعه ماوراء بنفش (UV) یکی از اجزای نامرئی نور خورشید است که به سه نوع اصلی UVA، UVB و UVC تقسیم می‌شود. در حالی که بخش عمده‌ای از اشعه UVC توسط لایه اوزون جذب می‌شود و به سطح زمین نمی‌رسد، دو نوع دیگر یعنی UVA و UVB، اثرات مخربی بر چشم‌ها و پوست دارند. قرارگیری طولانی‌مدت در معرض این اشعه‌ها می‌تواند به بیماری‌های جدی چشمی و حتی آسیب به پوست ناحیه اطراف چشم منجر شود. در ادامه، به بررسی عمیق‌تری از این تأثیرات و اهمیت فیلترهای UV می‌پردازیم.

UVA: نفوذ عمیق به بافت‌های چشم

UVA rays که طول موج بلندتری دارند، می‌توانند به لایه‌های عمیق‌تری از چشم مانند لنز و شبکیه نفوذ کنند. این اشعه‌ها با گذر زمان می‌توانند آسیب‌های جدی ایجاد کنند، از جمله پیری زودرس چشم و کاهش کیفیت بینایی. تحقیقات نشان می‌دهد که اشعه UVA می‌تواند منجر به کاهش شفافیت لنز و حتی آب مروارید شود، به‌ویژه در افرادی که زمان زیادی را در فضای باز و بدون محافظت مناسب می‌گذرانند. اشعه UVA به طور مستقیم بر سلول‌های شبکیه نیز اثر می‌گذارد، که این موضوع می‌تواند باعث کاهش دید و افزایش خطر بروز بیماری‌های چشمی در سنین بالاتر شود.

UVB: آسیب‌های سطحی و عمیق به چشم

اشعه UVB کوتاه‌تر است و انرژی بیشتری نسبت به UVA دارد. این نوع اشعه می‌تواند به طور مستقیم به سطح چشم برخورد کرده و باعث التهاب قرنیه و سایر مشکلات حاد مانند فتوکراتیت (Photokeratitis) شود که به عنوان “آفتاب‌سوختگی چشم” نیز شناخته می‌شود. فتوکراتیت می‌تواند باعث درد، تورم و حتی نابینایی موقتی شود. اثرات بلندمدت UVB به مراتب خطرناک‌تر است؛ زیرا این اشعه با آسیب به لایه‌های عمقی چشم می‌تواند به دژنراسیون ماکولا منجر شود. ماکولا بخشی از شبکیه است که مسئول دید مرکزی و دقیق است. هرگونه آسیب به این ناحیه می‌تواند باعث کاهش شدید بینایی شود.

سرطان چشم و پوست اطراف آن

اشعه‌های UV نه تنها به چشم‌ها بلکه به پوست اطراف آن نیز آسیب می‌رسانند. پوست نازک و حساس ناحیه اطراف چشم یکی از مناطقی است که بیشترین خطر ابتلا به کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی را دارد. این دو نوع سرطان پوست عمدتاً در نواحی‌ای ایجاد می‌شوند که بیشتر در معرض اشعه UV هستند، مانند پلک‌ها و نواحی اطراف چشم. استفاده از عینک‌های مجهز به فیلتر UV، به خصوص در مناطق با تابش شدید نور خورشید، می‌تواند از بروز این نوع سرطان جلوگیری کند.

آب مروارید: یکی از شایع‌ترین نتایج قرارگیری در معرض UV

یکی از شناخته‌شده‌ترین اثرات مخرب اشعه UV بر چشم‌ها، افزایش خطر ابتلا به آب مروارید (Cataract) است. آب مروارید به تدریج باعث کاهش شفافیت لنز چشم می‌شود و می‌تواند به نابینایی منجر شود. اشعه UV با تاثیر بر پروتئین‌های موجود در لنز چشم، باعث تغییرات ساختاری آن می‌شود که در نهایت منجر به کدر شدن آن خواهد شد. فیلتر UV400 می‌تواند به جلوگیری از این فرایند کمک کند و از لنز چشم در برابر اثرات مخرب اشعه UV محافظت کند.

فوتوکراتیت: آفتاب‌سوختگی چشم

فتوکراتیت یک مشکل حاد چشمی است که معمولاً در اثر قرارگیری بیش از حد در معرض اشعه UVB ایجاد می‌شود. این وضعیت نوعی التهاب قرنیه است که علائمی مشابه به سوختگی پوست دارد و می‌تواند باعث درد شدید، اشک‌ریزی و حتی نابینایی موقت شود. افرادی که در مناطق برفی، کوهستانی یا دریا به فعالیت می‌پردازند بیشتر در معرض این خطر قرار دارند، زیرا این محیط‌ها اشعه UV را منعکس کرده و شدت آن را افزایش می‌دهند. استفاده از عینک‌های آفتابی با فیلتر UV400 می‌تواند به جلوگیری از این حالت کمک کند.

پری‌اکوئل (Periocular): محافظت از پوست اطراف چشم

پوست اطراف چشم بسیار نازک‌تر و حساس‌تر از سایر نواحی بدن است و به همین دلیل بیشتر در معرض آسیب‌های اشعه UV قرار دارد. پری‌اکوئل به ناحیه پوست اطراف چشم اشاره دارد که در اثر تابش اشعه UV به شدت مستعد ابتلا به سرطان پوست و پیری زودرس می‌شود. استفاده از عینک‌های آفتابی با فیلتر UV نه تنها از چشم‌ها، بلکه از این ناحیه حساس نیز محافظت می‌کند.

تفاوت بین عینک آفتابی با و بدون فیلتر UV: کدام یک را انتخاب کنیم؟

وقتی صحبت از محافظت از چشم‌ها در برابر نور خورشید می‌شود، انتخاب عینک مناسب اهمیت زیادی دارد. اما آیا همه عینک‌های آفتابی از چشم‌های شما به طور یکسان محافظت می‌کنند؟ پاسخ به این سوال به وجود یا عدم وجود فیلتر UV در عینک بستگی دارد. در اینجا تفاوت بین عینک‌های دارای فیلتر UV و عینک‌های فاقد آن را بررسی می‌کنیم.

۱. محافظت در برابر اشعه‌های مضر UV

• عینک با فیلتر UV: این عینک‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که جلوی اشعه‌های UVA و UVB را بگیرند. فیلترهای UV، به‌ویژه فیلترهای UV400، به طور کامل از ورود این اشعه‌ها به چشم جلوگیری می‌کنند و از مشکلات جدی مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا جلوگیری می‌کنند.
• عینک بدون فیلتر UV: عینک‌های بدون این فیلتر فقط میزان نور مرئی را کاهش می‌دهند، اما هیچ محافظتی در برابر اشعه‌های مضر UV ندارند. در واقع، این نوع عینک‌ها ممکن است حتی خطر بیشتری ایجاد کنند زیرا مردمک چشم در برابر نور کم بازتر می‌شود و اشعه UV بیشتری وارد چشم می‌شود.

۲. کاهش خستگی و راحتی دید

• عینک با فیلتر UV: فیلتر UV با کاهش اشعه‌های مضر و جلوگیری از ورود آن‌ها به چشم، خستگی و فشار روی چشم‌ها را کاهش می‌دهد. به ویژه در محیط‌های با نور زیاد، این فیلتر به وضوح دید و راحتی در استفاده طولانی‌مدت کمک می‌کند.
• عینک بدون فیلتر UV: این عینک‌ها ممکن است نور مرئی را کاهش دهند، اما در برابر اشعه‌های UV محافظت نمی‌کنند. بنابراین، در محیط‌های پرنور و تابش مستقیم خورشید، چشم‌ها همچنان دچار خستگی و فشار می‌شوند.

۳. کاهش خطرات بلندمدت سلامتی

• عینک با فیلتر UV: استفاده از عینک‌های با فیلتر UV در طولانی‌مدت باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و سرطان پوست اطراف چشم می‌شود. این عینک‌ها از چشم‌ها و پوست حساس اطراف آن محافظت می‌کنند.
• عینک بدون فیلتر UV: در صورت استفاده طولانی‌مدت از عینک‌های فاقد فیلتر UV، خطر بروز مشکلات چشمی به شدت افزایش می‌یابد. این عینک‌ها فقط به طور موقت از شدت نور می‌کاهند، اما هیچ محافظتی در برابر اثرات مضر اشعه UV ارائه نمی‌دهند.

۴. استفاده در محیط‌های پرنور و منعکس‌کننده

• عینک با فیلتر UV: این عینک‌ها به ویژه در محیط‌های پرنور و منعکس‌کننده مانند ساحل، برف یا مناطق کوهستانی بسیار کارآمد هستند. زیرا علاوه بر کاهش نور مرئی، از چشم‌ها در برابر اشعه‌های UV نیز محافظت می‌کنند.
• عینک بدون فیلتر UV: در چنین شرایطی، عینک‌های بدون فیلتر UV ناکارآمد هستند و چشم‌ها همچنان در معرض خطرات ناشی از بازتاب اشعه‌های UV قرار می‌گیرند.

چگونه فیلتر UV مناسب را انتخاب کنیم؟

انتخاب عینک آفتابی با فیلتر UV یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که می‌توانید برای حفظ سلامت چشم‌های خود بگیرید. اما با وجود گزینه‌های متنوع، چگونه می‌توانید بهترین عینک را انتخاب کنید؟ در اینجا به چند نکته کلیدی اشاره می‌کنیم که به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید عینک آفتابی‌تان از محافظت لازم برخوردار است.

۱. برچسب UV400 را بررسی کنید

اولین و مهم‌ترین ویژگی که باید به آن توجه کنید، وجود برچسب UV400 بر روی عینک است. این علامت نشان می‌دهد که عینک به طور کامل از ورود اشعه‌های UVA و UVB به چشم جلوگیری می‌کند. این ویژگی به این معناست که طول موج‌های کمتر از 400 نانومتر، که مضرترین اشعه‌های خورشید محسوب می‌شوند، مسدود شده و به چشم نمی‌رسند.

۲. نیازهای روزمره خود را در نظر بگیرید

نوع فعالیت‌های شما در انتخاب عینک بسیار مهم است. اگر زیاد در محیط‌های بیرونی هستید و فعالیت‌هایی مانند رانندگی، کوهنوردی یا دوچرخه‌سواری انجام می‌دهید، بهتر است به سراغ عینک‌هایی بروید که علاوه بر فیلتر UV، از ویژگی‌های دیگری مانند لنز پلاریزه نیز برخوردار باشند. لنزهای پلاریزه علاوه بر محافظت در برابر اشعه‌های UV، انعکاس‌های ناخواسته نور را کاهش داده و وضوح دید را بهبود می‌بخشند.

۳. به جنس لنز و کیفیت ساخت توجه کنید

علاوه بر فیلتر UV، جنس لنز نیز اهمیت زیادی دارد. لنزهای ساخته‌شده از پلی‌کربنات یا شیشه با کیفیت بالا، معمولاً مقاوم‌تر هستند و می‌توانند محافظت بیشتری ارائه دهند. لنزهای ارزان قیمت و بی‌کیفیت ممکن است در ظاهر محافظ به نظر برسند، اما کارایی لازم را برای مسدود کردن اشعه‌های UV نداشته باشند.

۴. دستگاه‌های تست UV را امتحان کنید

اگر در فروشگاه خرید می‌کنید، حتماً از دستگاه‌های تست UV که معمولاً در فروشگاه‌های تخصصی عینک وجود دارند، استفاده کنید. این دستگاه‌ها می‌توانند میزان محافظت عینک شما را در برابر اشعه‌های UV اندازه‌گیری کنند و به شما اطمینان دهند که عینک انتخابی‌تان کارایی لازم را دارد.

۵. خرید آنلاین؟ مشخصات فنی را بررسی کنید

در خریدهای آنلاین، بررسی دقیق مشخصات فنی محصول بسیار مهم است. به دنبال توضیحاتی مانند UV400 یا 100% UV Protection باشید و از برندهای معتبر خرید کنید تا مطمئن شوید که عینک از کیفیت کافی برخوردار است.

جمع‌بندی

استفاده از عینک‌های مجهز به فیلتر UV یک اقدام پیشگیرانه مهم برای حفظ سلامت چشم‌ها در برابر اشعه‌های مضر خورشید است. با انتخاب یک عینک مناسب با فیلتر UV400، می‌توانید از خطرات ناشی از قرارگیری طولانی مدت در معرض نور خورشید جلوگیری کنید و سلامت چشمانتان را در طولانی مدت تضمین کنید.

 سوالات‌متداول

۱. آیا هر عینک آفتابی فیلتر UV دارد؟

 خیر، تنها عینک‌هایی که دارای برچسب یا گواهی UV400 هستند، محافظت کامل در برابر اشعه‌های مضر UV را ارائه می‌دهند.

۲. آیا فیلتر UV در عینک‌های طبی هم وجود دارد؟

 بله، امروزه بسیاری از عینک‌های طبی هم با فیلتر UV عرضه می‌شوند تا از چشم‌ها در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت کنند.

۳. آیا استفاده از فیلتر UV برای کودکان نیز ضروری است؟ بله، چشم‌های کودکان به خصوص حساس‌تر به اشعه UV هستند و باید از عینک‌هایی با فیلتر UV استفاده کنند.

۴. آیا عینک‌های گران‌تر همیشه فیلتر UV دارند؟

 قیمت عینک‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد و همیشه گران‌تر بودن به معنای داشتن فیلتر UV نیست. باید به مشخصات فنی عینک توجه کنید.